Negen jaar later, als ze 26 is, zag ze een endocrinoloog omdat ze ondanks alle inspanningen geen gewicht verloor, ze ernstige schommelingen in haar bloedsuikerspiegel ervaart en er een verhoogde hoeveelheid vetten in haar bloed waren vastgesteld. Eindelijk kreeg ze de diagnose PCOS.
De invloed van PCOS tijdens de adolescentie
De puberteit is een heel kwetsbare en invloedrijke periode voor PCOS. De symptomen en de eerste tekenen treden meestal in het begin van de puberteit. In die periode stijgen de insulinelevels als normaal onderdeel van de ontwikkeling. Maar dan krijgen deze meisjes dus ook voor het eerst te maken met de gevolgen van te veel insuline in het bloed: overbeharing, overmatige acné, uitblijven van de menstruatie of heel onregelmatige cyclus.
Nu is een onregelmatige cyclus is niet abnormaal tijdens de eerste jaren van de puberteit. Het optreden van acné treft alle adolescenten. En wat is dan ‘ongewoon’. Je hebt geen referentiepunt om op af te toetsen. Diagnose is dan ook heel moeilijk.
Maar wel noodzakelijk. Het vroeg vaststellen van pcos kan op latere leeftijd héél wat emotionele en financiële problemen voorkomen. Momenteel is het nog zo dat de meeste vrouwen de diagnose pas krijgen wanneer ze hulp zoeken omwille van een onvervulde kinderwens.
Daarnaast PCOS is ook gelinkt aan de ontwikkeling van chronische aandoeningen in het latere leeftijd. Diabetes type 2, het metabool syndroom, hartziekten en baarmoederslijmvlieskanker. Ook de ontwikkeling van de melkklieren kan door pcos onderdrukt worden. Een onvoldoende hoeveelheid borstweefsel kan het geven van borstvoeding later erg bemoeilijken.
Door meisjes op jonge leeftijd te detecteren en hen de handvaten voor hun gezondheid al in hun vroege adolescentie aan te leren, winnen ze heel wat op vlak van gezondheid.
PCOS is ook oorzaak van heel wat psychische klachten en neerslachtigheid. Door deze meisjes de juiste begeleiding te geven, kunnen deze depressieve klachten verlicht worden onder andere door de juiste voeding.
Diagnostische criteria
De diagnostische criteria voor PCOS werden ontwikkeld voor volwassen vrouwen en zijn daardoor niet volledig bruikbaar voor de diagnose van adolescenten.
Een vrouw krijgt de diagnose pcos wanneer er 2 van de 3 criteria vastgesteld worden
- Hoge waarden mannelijke hormonen (androgenen) in het bloed of de uiterlijke kenmerken ervan: acné, overbeharing op de middenlijn van het lichaam (lip, kin, navellijn,…), haarverlies in een typisch mannelijk patroon (kalend bovenop het hoofd)
- Uitblijven van de cyclus of minder dan 8 per jaar met meer dan 40 dagen tussen twee cycli
- Cysten op de eierstokken waar te nemen als een ‘ketting’ in minimaal 1 eierstok; het zijn meerde onvolgroeide follikels aan de buitenzijde, met een diameter van minder dan 10 mm.
Uitblijven van de eisprong, en hogere waarden van mannelijke hormonen treden voor elke adolescent op een ander tijdstip op. Als ze al optreden.
Bij deze 5 punten laat je meisjes best screenen op pcos
Insulineresistentie
Insulineresistentie maakt geen deel uit van de criteria om PCOS vast te stellen, maar het is wel een klassiek kenmerk van het syndroom.
Deze uiterlijke kenmerken kunnen wijzen op een verhoogde hoeveelheid insuline in het bloed en insulineresistentie:
- Donkere plekken op de huid in de nek, lies, oksel en hals
- Droge en ruwe huid op de ellebogen
- Skin tags (huid ‘uitstulping’) in de nek, oksel en halsstreek
Doordat de cellen onvoldoende glucose binnen krijgen, kunnen ze niet genoeg energie aanmaken. Het resultaat is vermoeidheid en een voortdurende trek in zoet.
Anovulatie
Anovulatie kan verschillende vormen aannemen, gaande van helemaal geen cyclus, minder dan 8 cycli per jaar met meer dan 40 dagen tussen, hele lichte bloedingen of net hele hevige bloedingen die bloedarmoede kunnen veroorzaken.
Omdat de ovulatie nog héél erg onregelmatig kan zijn bij de natuurlijke ontwikkeling, is het misschien niet het beste criteria om pcos vast te stellen bij adolescenten.
Spijtig genoeg zoeken niet veel jongeren met een onregelmatige cyclus hulp. En zij die het wel doen, krijgen vaak de pil voorgeschreven zonder verder onderzoek naar de hormonale werking.
Hyperandrogenisme
Acné, overbeharing, haarverlies in een ‘mannelijk patroon’…
Net zoals de andere symptomen van pcos, krijgen niet alle adolescenten de tekenen van teveel mannelijke hormonen. En als ze wel verschijnen, treden ze op verschillende tijdstippen en in verschillende gradaties op.
Hier kan een bloedtest waarbij de serumwaarden gemeten worden een betere indicator zijn.
Vroege puberteit en laag geboortegewicht
Het verschijnen van schaamhaartjes voor de leeftijd van 8 jaar (prebupeteit) en een geschiedenis van een laag geboortegewicht, zijn risicofactoren voor de ontwikkeling van PCOS.
Familiale geschiedenis
Eerstelijns verwanten van vrouwen met pcos hebben een grotere kans op hogere levels van mannelijke hormonen.
Meisjes met een hoog geboortegewicht van moeders met overgewicht en een onregelmatige cyclus, maken zelf ook meer kans om pcos te ontwikkelen.
Het is aan te raden om meisjes al vroeg te testen wanneer de moeder of een zus de diagnose al gekregen heeft.
Ook wanneer pcos bij een meisje wordt vastgesteld, is het belangrijk om eventuele zussen te screenen. Rekening houdend met het feit dat symptomen doorheen de adolescentie erg kunnen variëren.
En wat dan met polycystische eierstokken?
Het typische beeld van PCOS met de kralenketting in de eierstokken, komt niet bij alle vrouwen met pcos voor. Naar schatting 25% van de vrouwen met PCOS vertoont cysten rond de eierstokken.
De cysten zijn een gevolg van pcos en geen oorzaak.
Bij adolescenten kan het uitzicht en het volume van de eierstokken gedurende hun puberteit nog erg veranderen. Het vaststellen van polycystische eierstokken gebeurt meestal via een inwendige echo en de vraag is dan ook of het nuttig is bij jonge meisjes om hen door deze ervaring te laten gaan.
Een echo via de buikwand kan uitkomst bieden indien er geen sprake is van overgewicht of obesitas.
